Wat is een executeur?

Een executeur kan worden gezien als de vertrouwenspersoon van de overledene. Heeft de overledene in zijn of haar testament een executeur benoemd, dan is het de wens van de overledene dat die persoon de nalatenschap beheert, afwikkelt en gereed maakt voor verdeling.

Waarom een executeur?

Een executeur kan zelfstandig en snel bepaalde kwesties oppakken en afhandelen. Is er geen executeur, dan zijn de erfgenamen gezamenlijk bevoegd en verplicht om de erfenis af te wikkelen. Dat betekent dat zij in overleg moeten en het in beginsel met elkaar eens moeten zijn over alle beslissingen die genomen moeten worden. Dat betekent ook dat één weigerachtige erfgenaam het proces stil kan leggen. En dat is vaak onwenselijk.

Is de erfenis omvangrijk of complex? Of worden discussies of moeilijkheden bij de afwikkeling verwacht? Dan kan het heel verstandig zijn om een (al dan niet professionele) executeur te benoemen.

Wie kan worden aangewezen als executeur?

Iedereen.

Althans elke meerderjarige handelingsbekwame die het vrije beheer over zijn eigen vermogen heeft (dus niet onder bewind staat, in staat van faillissement verkeert of in de schuldsanering zit). 

Een executeur kan dus een vriend(in), kind of willekeurige derde van de overledene zijn. Dat kan een professional zijn, maar dat hoeft niet.

Hoe kan een executeur worden benoemd?

Onder het nieuwe recht (dat geldt vanaf 2003) kan een executeur alleen worden benoemd bij testament.

Voor 2003 kon een executeur ook worden benoemd in een codicil.  In de wet staat dat wat geldig was ook geldig blijft. Het kan dus voorkomen dat iemand onder het nieuwe recht komt te overlijden en voor 2003 bij codicil een executeur heeft benoemd. Komt een dergelijk codicil boven tafel, dan is die executeursbenoeming geldig en moet daar aan uitvoering worden gegeven.

Is een executeur verplicht de taak te aanvaarden?

Nee. 

Ook niet als hij of zij tijdens het leven van erflater heeft gezegd dat hij die taak wel op zich zou willen nemen.

Eerst na het overlijden kan een beoogd executeur aangeven of hij de taak wil aanvaarden of niet. Wordt de executele geweigerd, dan hangt het af van de inhoud van het testament wat er gebeurt. Soms is er een tweede executeur benoemd of is bepaald dat een ander mag worden benoemd als de executeur weigert of op enig moment komt te ontbreken. Is er in het testament niets bepaald, dan vervalt als het ware de executele en komen de erfgenamen zelf weer in het spreekwoordelijke zadel te zitten.

Bezint eer gij begint

Bent u tot executeur benoemd, dan is het belangrijk van te voren goed na te denken over wat van u wordt verwacht en wat uw taken (en bevoegdheden) zijn. Aanvaardt u de taak, dan zult u deze namelijk naar behoren moeten uitvoeren. Óók als de erfgenamen het u lastig maken.

Het gebeurt best vaak dat een executeur wordt benoemd, omdat een erflater problemen bij de afwikkeling verwacht. 

Een executeur wordt door de erfgenamen dan ook niet altijd met veel enthousiasme ontvangen. De executele kan een ondankbare taak zijn, die ook nog eens veel tijd kan kosten.

Als u een testament maakt en een executeur wilt benoemen, is dat iets om over na te denken. Verwacht u veel weerstand en is de beoogd executeur daar dan tegen bestand? Staat die persoon sterk genoeg in de schoenen, of is het misschien beter een professionele executeur te benoemen?

Wat mag een executeur?

Dat hangt ervan af.

Het is mogelijk om in een testament drie soorten executeurs aan te wijzen, die elk verschillende bevoegdheden hebben. In een testament kunnen de bevoegdheden en taken worden uitgebreid of beperkt.

De meest voorkomende executeurs worden in de volksmond de één,- twee,- of drie sterren executeur genoemd.

De executeur met één ster: “de begrafenis executeur”.

Wordt uitsluitend een begrafenis executeur benoemd, dan is zijn taak wat de naam al doet vermoeden. Deze persoon regelt de uitvaart. De testateur kan in dat verband opdrachten hebben meegegeven, maar het kan ook zijn dat deze persoon de uitvaart naar eigen inzicht mag regelen.

Vaak is vooraf bekend dat sprake is van de benoeming van de begrafenis executeur. Het is ook belangrijk dat dit bekend is, want weten de nabestaanden/erfgenamen daar niet van, dan bestaat de kans dat de uitvaart op een andere wijze en door een andere persoon wordt geregeld.

Wilt u een begrafenis executeur benoemen, bespreek dat dan! In dat geval kan zo nodig tijdig in actie worden gekomen.

De executeur met twee sterren: “de beheersexecuteur”.

De beheersexecuteur is de meest voorkomende executeur en heeft tot taak de nalatenschap af te wikkelen en gereed te maken voor verdeling. Als deze executeur bij testament niet in zijn bevoegdheden is beperkt, mag (moet) hij alles rondom de erfenis regelen, waaronder het betalen van de schulden van de nalatenschap. Is het nodig om vermogensbestanddelen van de erfenis te verkopen om de schulden van de nalatenschap te betalen? Dan is de executeur in beginsel tot verkoop bevoegd.

Deze executeur moet een boedelbeschrijving maken en zal aan het einde van zijn taak rekening en verantwoording moeten afleggen aan de erfgenamen. Is na het betalen van de schulden sprake van een restant, dan zal de executeur dat aan de erfgenamen moeten afgeven voor de verdeling ervan.

Let op: een gewone beheersexecuteur mag niet tot verdeling van de nalatenschap overgaan. Dat behoort niet tot zijn bevoegdheden.

De executeur met drie sterren: “de executeur-afwikkelingsbewindvoerder”.

De wet staat toe bij testament ook een zogenoemde afwikkelingsbewindvoerder te benoemen. Strikt genomen is dat iets anders dan een executeur, maar deze persoon wordt meestal  executeur-afwikkelingsbewindvoerder genoemd. Op zich zelf niet zo vreemd, want de afwikkelingsbewindvoerder is vaak dezelfde persoon als de executeur. Maar dat hoeft niet!

Een afwikkelingsbewindvoerder mag – in tegenstelling tot een executeur – wel tot verdeling van de nalatenschap over gaan. Welke bevoegdheden deze persoon heeft, hangt af van de exacte inhoud van het testament.

Er kan zijn bepaald dat er een bepaalde vorm van overleg zal moeten plaatsvinden, of dat er bepaalde richtlijnen moeten worden gevolgd.

Even zo goed kan zijn bepaald dat de afwikkelingsbewindvoerder geheel naar eigen inzicht en zonder overleg met de erfgenamen tot verdeling kan overgaan.

Het is dus belangrijk om altijd het testament te raadplegen. In het testament staan de aanwijzingen voor de executeur en daarin kan een beperking of uitbreiding van bevoegdheden zijn opgenomen.

Wat kost een executeur?

Dat hangt ervan af.

Vaak is het zo dat (de wijze van) de beloning van de executeur in het testament is opgenomen. 

Er kan sprake zijn van een door erflater toegekend uurtarief, of een vast bedrag voor de taak gedurende de looptijd. Ook kan zijn bepaald dat de executeur geen recht heeft op een beloning. Dat is vaak het geval als de langst levende als (erfgenaam en) executeur is benoemd.

Is een professionele executeur – zoals een notaris of een advocaat – benoemd, dan staat vaak in het testament dat die persoon het uurtarief mag rekenen dat hij gewoonlijk in zijn praktijk in rekening brengt.

Staat in het testament niets over het loon van de executeur, dan geldt de standaardregeling die in de wet is opgenomen (art 4: 144 BW).

Daarin staat – eenvoudig weergegeven – dat de executeur recht heeft op 1% van de waarde van het vermogen op de sterfdag van de overledene. Het hangt er dus vanaf wat de omvang van het vermogen op de dag van overlijden was. Is dat negatief, dan ontvangt de executeur niets voor zijn werk.

Die bepaling kan nog wel eens tot opmerkelijke (en oneerlijke) situaties leiden.

Als sprake is van een negatief vermogen, dan wil dat niet zeggen dat de executeur snel klaar is met het werk. Sterker nog; als er veel schuldeisers zijn dan heeft een executeur vaak veel te doen. Bij een groot vermogen kan het zijn dat een executeur relatief weinig hoeft te doen, maar desondanks een groot bedrag krijgt. De wettelijke bepaling pakt dus niet altijd even eerlijk uit.

Volgens de wet is het loon van de executeur een schuld van de nalatenschap. Het loon zal dus uit de nalatenschap moeten worden betaald. Is de nalatenschap niet toereikend genoeg, dan zullen de erfgenamen die zuiver hebben aanvaard daarvoor moeten in staan.

Het loon van de executeur is niet van invloed op de legitieme portie.  De legitimaris betaalt dus niet mee aan de kosten van executele.

Algemene verplichtingen van een executeur

De wet kent een aantal standaardverplichtingen/bevoegdheden van een executeur. Bent u executeur, of wordt u als erfgenaam met een executeur geconfronteerd, bent u zich er dan van bewust dat de executeur doorgaans de volgende taken heeft:

  • Het regelen van de uitvaart;
  • Het beheren van de nalatenschapsgoederen;
  • Het opmaken van een boedelbeschrijving;
  • Het zo nodig laten taxeren van nalatenschapsgoederen;
  • Het overnemen van de administratie en het opzeggen van abonnementen;
  • Het betalen van de schulden van de nalatenschap;
  • Het afgeven van legaten;
  • Het voldoen aan een last (als die is opgedragen);
  • Het verkopen van vermogensbestanddelen (als dat nodig is voor het betalen van de schulden van de nalatenschap);
  • Het (laten) doen van aangifte inkomsten,- en erfbelasting;
  • Het doen van rekening en verantwoording;
  • Zich gedragen als van een behoorlijk executeur mag worden verwacht;
  • Als de erfgenamen daarom vragen is de executeur ook verplicht om hen inlichtingen te geven over de uitoefening van zijn taak.

Wanneer eindigt de taak van een executeur?

De taak van de executeur zit er op als hij zijn werkzaamheden heeft volbracht. Dus als alle schulden van de nalatenschap zijn betaald en de erfenis gereed is voor verdeling. 

Dat is alleen het geval als de executeur niet ook tot afwikkelingsbewindvoerder is benoemd. Een afwikkelingsbewindvoerder heeft immers ook verdelingsbevoegdheid.

Daarnaast kan de taak van de executeur eindigen:

  • Door tijdverloop (indien hij bij testament voor een bepaalde periode is benoemd);
  • Door zijn overlijden;
  • Als de nalatenschap moet worden vereffend;
  • Door het ontslag dat de kantonrechter (op eigen verzoek of op verzoek van een belanghebbende) verleent;
  • In de (eventueel andere) gevallen zoals in het testament bepaald.

De verhouding tussen de erfgenamen en de executeur

Als er een executeur is benoemd, staan de erfgenamen in beginsel even buiten spel. De erfgenamen kunnen niet zonder de instemming van de executeur over goederen van de nalatenschap beschikken. De executeur regelt zaken en beheert de nalatenschap in plaats van de erfgenamen.

Het is de executeur die aan de spreekwoordelijke touwtjes trekt en bevoegd is de nalatenschap te beheren en zo nodig vermogensbestanddelen te verkopen.

Zolang de executele duurt is de executeur in plaats van de erfgenamen bevoegd. Hij vertegenwoordigt de erfgenamen in en buiten rechte. Juridisch wordt dat “de privatieve bevoegdheid” genoemd.

Het is in het algemeen aan te raden dat de executeur de erfgenamen mee neemt in het proces en hen steeds op de hoogte houdt van de belangrijke ontwikkelingen. Dit om eventuele discussies tussen de executeur en de erfgenamen in een later stadium te voorkomen.

Ontslag van de executeur

Bij de afwikkeling van de nalatenschap kunnen er problemen ontstaan. Bijvoorbeeld als gevolg van wantrouwen, of omdat wordt gemeend dat de executeur zijn taak niet naar behoren  uitvoert.

Als een executeur in eerste instantie de taak heeft aanvaard, maar het daarna niet (meer) ziet zitten, kan hij op eigen verzoek ontslag vragen aan de kantonrechter. Dit verzoek wordt doorgaans toegewezen, omdat ervan wordt uitgegaan dat niemand baat heeft bij een onwillige executeur.

Als een ander het ontslag van de executeur wil aanvragen, dan kan dat als sprake is van een gewichtige reden.  Daarvan kan sprake zijn als de taak niet naar behoren wordt uitgevoerd of als is voldaan aan het zogenoemde “wantrouwen criterium”. Degene die het ontslag vraagt zal moeten bewijzen dat van een gewichtige reden sprake is.

De wet bepaalt dat een ontslagverzoek door een ander dan de executeur zelf kan worden ingediend door:

  • Het Openbaar Ministerie;
  • Een erfgenaam, of;
  • Een mede- executeur.

Een schuldeiser van de nalatenschap is dus niet bevoegd om een ontslagverzoek in te dienen.

Aansprakelijkheid van de executeur

Een executeur zal de zorg van een goed executeur moeten betrachten. Hij mag vanzelfsprekend niet onrechtmatig handelen. Schiet een executeur tekort, is er schade ontstaan en kan hem daarvan een verwijt worden gemaakt? Dan kan hij daarvoor in sommige gevallen aansprakelijk  worden gehouden.

Wij adviseren zowel executeurs als belanghebbenden bij de executele. 

Heeft u een vraag over (uw eigen) bevoegdheden, wordt gedreigd met een ontslag, of wordt u geconfronteerd met een onwillige erfgenaam of een onwillige executeur?

Veel gestelde vragen over Executeur en Executele

Wat is een executeur?

Een executeur is iemand die de nalatenschap – in plaats van de erfgenamen – afwikkelt. Hij maakt de nalatenschap klaar voor verdeling. Een executeur heeft in beginsel geen verdelingsbevoegdheid.

Dat is anders als in het testament is bepaald dat de executeur ook is benoemd tot afwikkelingsbewindvoerder. In dat geval heeft de executeur (in hoedanigheid van afwikkkelingsbewindvoerder) ook verdelingsbevoegdheid. In het testament zal zijn bepaald hoe ver die bevoegdheid reikt.

Hoe wordt een executeur benoemd?

Een executeur kan vanaf 2003 alleen bij testament worden benoemd. Vroeger – voor 2003 – kon een executeur ook bij codicil worden benoemd. Zulke codicillen kunnen nog steeds boven tafel komen bij een recent overlijden en zijn dan rechtsgeldig. Een beoogd executeur is niet verplicht de taak te aanvaarden.

Wie kan executeur zijn?

Iedereen kan tot executeur worden benoemd althans zo lang sprake is van een meerderjarige die het vrije beheer over zijn eigen vermogen heeft. Een executeur kan dus een vriend(in), kind of willekeurige derde van de overledene zijn. Niet zelden worden als executeur een professional aangewezen, zoals een notaris of een advocaat.

Wat kost een executeur?

Als in het testament niets is opgenomen over het loon van de executeur, dan bepaalt de wet dat de executeur recht heeft op 1% van de waarde van het vermogen op de sterfdag van de overledene.

Vaak echter is de wijze van beloning in het testament opgenomen. De testateur heeft daar de vrije hand in. Hij kan (bijvoorbeeld) bepalen dat aan de executeur een vast bedrag toekomt. Is een professioneel executeur benoemd, dan s vaak opgenomen dat die persoon het uurtarief mag rekenen dat hij gewoonlijk in zijn praktijk in rekening brengt.

Wie moet de executeur betalen?

De kosten van executele – het loon daaronder begrepen – zijn schulden van de nalatenschap. Dat betekent dat die kosten uit de nalatenschap moeten worden betaald.

Is de nalatenschap niet toereikend genoeg dan zullen de erfgenamen voor de betaling (van het restant) moeten in staan, althans als zij de nalatenschap zuiver hebben aanvaard.

Kan een executeur door de erfgenamen worden geweigerd?

Nee, dat kan niet. Als in het testament is bepaald dat een bepaalde persoon wordt aangewezen en die persoon accepteert zijn/haar taak, dan hebben de erfgenamen daar mee “te dealen”. Wel kan een  executeur in sommige gevallen – als hij niet handelt zoals van een redelijk handelend en bekwaam executeur mag worden verwacht – worden ontslagen.

Geïnteresseerd in een gesprek met een erfrecht specialist?

Omdat wij een goede klik heel belangrijke vinden en omdat wij vinden dat de drempel naar goed advies zo laag mogelijk moet zijn, bieden wij u de mogelijkheid van een geheel vrijblijvend eerste telefonisch kennismakingsgesprek.

Vrijblijvend telefonisch gesprek

Bel: +31 72 851 53 74

Schakel JavaScript in je browser in om dit formulier in te vullen.
Scroll naar boven